Nhiều tài khoản TikTok, Facebook liên tục đăng tải các video, hình ảnh “người dân mắc kẹt trên mái nhà”, “lũ cuốn trôi cả xóm”, “cần hỗ trợ hàng chục – hàng trăm quan tài vì chết quá nhiều”... Phần lớn các nội dung này được dựng lại bằng công cụ AI, tinh vi đến mức người xem khó nhận ra dấu vết chỉnh sửa. Mỗi video nhận hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu lượt xem, chia sẻ, bình luận.

Không ít hình ảnh được lan truyền mạnh như: cậu bé ngồi co ro ôm chú chó trên mái nhà giữa biển nước; cụ già ướt sũng, ngồi ăn bánh mỳ trên nóc nhà; cả chục người chen chúc trên mái nhà chưa được cứu hộ… kèm câu chuyện đầy bi kịch đánh thẳng vào lòng trắc ẩn của người xem.

Nguy hiểm hơn, những tin giả như “sập nhà lầu, hàng chục người chết, hàng trăm thi thể trôi tại xã Hòa Thịnh, Đắk Lắk” đã khiến nhiều người tin rằng chính quyền và báo chí “bưng bít thông tin”, từ đó bị kích động nghi ngờ, bức xúc với lực lượng chức năng đang trực tiếp chống lũ. Trong thực tế, chính quyền địa phương và Công an đã phải lên tiếng bác bỏ, khẳng định đây là thông tin bịa đặt và tiến hành xử lý người tung tin.

Bên cạnh đó là các clip mang màu sắc mê tín, gán ghép thiên tai với “điềm báo”, “ngày tận thế”, hoặc quy kết đơn giản rằng “tất cả là lỗi của thủy điện, phá rừng”… bỏ qua yếu tố khách quan là biến đổi khí hậu và đặc thù địa hình của Việt Nam – một trong những quốc gia chịu tác động lớn nhất của biến đổi khí hậu.

Trên nhiều trang, kênh phản động, các đối tượng núp bóng “thương dân”, “yêu nước” để tung ra những luận điệu kiểu: “chỉ thấy dân cứu dân”, “lực lượng chức năng chỉ đi làm màu, đánh bóng hình ảnh”, “kinh phí chống lũ nghìn tỷ mà năm nào dân vẫn kêu cứu”… Những câu chữ tưởng như “đặt câu hỏi” nhưng thực chất nhằm dẫn dắt dư luận, phủ nhận mọi nỗ lực của lực lượng tuyến đầu.

Không ít đối tượng còn tự nhận mình đang ở vùng lũ “mất điện, mất sóng, không được cứu hộ, rất nhiều người chết”… nhưng lại liên tục đăng status, đếm like, kêu gọi quyên góp. Có clip “nhiều thi thể sau lũ” khiến người xem xót xa chia sẻ, nhưng sau đó bị bóc trần là dàn dựng – thi thể “chết đuối” mà chân vẫn đi dép.

Đáng lo ngại là không chỉ người dùng thông thường, mà cả một số KOL, KOC, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội cũng bị cuốn theo mạch cảm xúc này, vô tình chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng, khiến cộng đồng thêm hoang mang.

Các cơ quan chức năng đã phải liên tục vào cuộc. Công an tỉnh Khánh Hòa đã làm việc với nhiều trường hợp đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật về bão lũ, “vỡ đập”, “xả lũ khẩn cấp”… gây hoang mang dư luận. Tại Đắk Lắk, Phòng An ninh mạng đã phát hiện hàng chục tài khoản đăng tải nội dung sai sự thật, xử phạt hành chính nhiều trường hợp, yêu cầu gỡ bỏ hàng loạt bài viết, video thất thiệt.

Là những người làm việc với công nghệ, dữ liệu và thông tin hằng ngày, mỗi người Viettel cần tự trang bị cho mình “kháng thể” trước bão tin giả, nhất là tin giả được tạo dựng bằng AI trong mùa bão lũ:

• Tỉnh táo trước nội dung gây sốc, quá bi kịch: Những hình ảnh, clip đánh mạnh vào cảm xúc (trẻ em, người già, cảnh “tận thế”) rất dễ là “mồi câu” để câu view, câu tiền hoặc phục vụ mục đích kích động. Đừng vội tin, đừng vội chia sẻ chỉ vì thấy xót xa.

• Kiểm tra nguồn trước khi bấm nút chia sẻ: Ưu tiên đối chiếu với các nguồn chính thống (cơ quan chức năng, báo chí chính thống, kênh truyền thông của địa phương bị ảnh hưởng, các kênh nội bộ của Tập đoàn nếu có thông tin liên quan). Một tin không rõ nguồn, không có xác nhận là một tin cần được… để yên.

• Cẩn trọng với lời kêu gọi chuyển khoản, ủng hộ: Chỉ ủng hộ qua các kênh đã được cơ quan, tổ chức uy tín, báo chí chính thống hoặc Tập đoàn công bố rõ ràng. Tránh chuyển tiền vào các tài khoản cá nhân “lạ” chỉ dựa trên vài dòng kêu cứu, vài tấm ảnh không kiểm chứng.

• Không tiếp tay cho tin giả, dù “chỉ là share lại”: Mỗi lượt chia sẻ là mỗi lần tin giả được nhân bản, lan sâu hơn. Nếu phát hiện nội dung có dấu hiệu bịa đặt, xuyên tạc, hãy báo cáo (report) với nền tảng, đồng thời góp ý nhẹ nhàng để người thân, bạn bè cùng rút kinh nghiệm.

• Chủ động giải thích cho gia đình, cộng đồng xung quanh: Nhiều người lớn tuổi, người ít tiếp xúc công nghệ rất dễ bị cuốn vào “bão” tin giả. Người Viettel có thể là cầu nối giải thích, hướng dẫn cách phân biệt tin thật – giả, cách tìm đến các nguồn chính thống.

Trong khi lực lượng tuyến đầu vẫn đang ngày đêm lội nước, dầm mưa, bám hiện trường để bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân, thì “mặt trận số” cũng cần những “chiến sĩ” tỉnh táo. Mỗi người Viettel, với hiểu biết công nghệ và ý thức trách nhiệm của mình, chính là một “tường lửa” quan trọng, góp phần chặn đứng “bão” tin giả, để những nỗ lực chống thiên tai của cả hệ thống chính trị và nhân dân không bị bóp méo, xuyên tạc trên không gian mạng.